Baframızın Tarihi

Bafra’mızın Tarihi
 
 

COĞRAFİ KONUM:

 

Bafra; Karadeniz'e 20 km. uzaklıkta, denizden yüksekliği 20 metre olan ve Kızılırmak'ın biriktirdiği birikinti ovası üzerinde kurulmuş bir ilçemizdir. İlçe doğusunda ve kuzeyinde Karadeniz, batısında Alaçam, güneyinde Kavak ilçeleriyle çevrilmiştir. Yüz ölçümü 175.000 hektardır. Samsun'a uzaklığı ise 51 km’dir.

Kızılırmak deltasını kaplayan Bafra ovası güneyde dağlarla çevrilidir. Bunlardan en yükseği 1224 metre ile Nebiyan dağıdır. Bu dağlar Canik Dağları’nın uzantılarıdır. Bafra'nın en büyük, Türkiye'nin ise en uzun akarsuyu olan Kızılırmak bu dağları derin bir vadi ile geçerek ovaya ulaşmaktadır. Bafra ovası da tamamen Kızılırmak tarafından oluşturulmuştur.

1151 km uzunluğunda olan Kızılırmak; Sivas'taki Kızıl Dağ'dan doğar, Orta Anadolu'da geniş bir yay çizerek Bafra'dan denize dökülür. En çok Nisan ve Temmuz dönemlerinde su taşır. Kızılırmak'ın denize döküldüğü yerde oluşmuş göller, ırmağın her iki yakasında da yer alır. Batıdaki göl Karaboğaz, doğudaki ise balık gölleridir. Doğu yakada yer alan göllerin başlıcaları şunlardır: Dutdibi, Liman, Hayırlı, Çernek, Uzungöl, Tombul göl, İnce göl. Göllerin çevresi sazlık ve bataklıktır ancak ormanlık alanlarda göze çarpar.

 

TARİHİ:

 

Bafra'nın tarihi M.Ö. 5000 yıllarına kadar uzanmaktadır. Bafra adının; Kızılırmak’ın denize açıldığı yerde (M.Ö. 521 yıllarında Fenikeliler zamanında) ticaret gemilerini yanaştığı koylara kurulan ticaret evlerine, “Bafira” denilmesinden geldiği sanılmaktadır. İkiztepe Ören Yeri’nde yapılan araştırmalarda Kalkolitik Döneme (MÖ 5000-4000) ait yerleşim yerlerinin izine rastlanmıştır. İkiztepe Ören Yeri’nde M.Ö. 4000 yıllarından M.Ö. 1700 yıllarına kadar 2300 yıl boyunca sürekli yerleşim yapıldığı yapılan araştırmalarda anlaşılmıştır. Bu durumda Bafra’nın birçok medeniyete ev sahipliği yaptığını göstermektedir.

 

Bafra İsminin Kaynağı 

 

Bafra isminin kaynağı hakkında ileri sürülen çeşitli iddialar vardır. Bazı kaynaklarda BAFİROS'dan söz edilir. Büyük bir ihtimale Venedikliler, Cenevizliler ve Rumların bu ismi kullandığı tahmin edilmektedir. Bilhassa Rumların sonu OS’la biten isimleri nazar-ı dikkate alınırsa bu biraz daha gerçeklik kazanabilir fakat Bafra'nın gerçek ismi olması şüphelidir. Çünkü adı geçen toplulukların, her gittikleri yere asıllarına ilaveten kendilerinin de bir isim koyma adetleri vardır. Dolayısıyla Bafra'nın asıl isminin yanı sıra BAFİROS'un da takma ad olarak kullanıldığı ihtimali ortaya çıkmaktadır. Bir diğer kaynak da Bafra'nın BAF-RAH kelimesinden doğduğunu yazmaktadır. Baf-Rah Farsça'da (yol almak) manasına gelmektedir. Söz konusu kelimede yer alan sondaki (-h) harfi, halk arasında konuşula konuşula zamanla düşmüş ve böylece Bafra ismi ortaya çıkmıştır. En kuvvetli ihtimal, ilçe isminin "BAVRA"dan gelmiş olduğudur. Birçok eski kaynakta da direkt bu şekilde kullanılmıştır. Diğer taraftan Osmanlı Edebiyatı’nda Avşar'a Afşar, Kevgir'e kefgir, Vişne'ye Fişne denilmesi gibi, "Bavra" kelimesindeki V harfi de zamanla F'ye dönüşmüş ve böylece BAFRA ismi ortaya çıkmıştır. Bafra isminin en az üç yüz elli yıldır kullanıldığı tahmin edilmektedir.

 

BELEDİYEMİZ TARİHİ:

 

Bafra Belediyesi ülkemizin ilk belediyelerinden biridir (1868). Devlet arşivlerinde bulunan Osmanlıca Belediye Meclis Defterleri ve kayıtlarında;1868 Yılında Bafra Kazasında Belediye Teşkilatı’nın kurulduğu anlaşılmaktadır.

 

OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE BELEDİYE BAŞKANLARI

 

Osmanlı Arşivi’nde konuyla alakalı belgelerin az olmasından dolayı 1868’den 1872 yılına kadar Bafra’daki belediye teşkilatını Trabzon Salnamelerinden takip edebilmekteyiz. Ancak 1870’li yıllarda Canik sancağının Kafkasya ve Kırım’dan gelen göçmenlerin oluşturduğu kozmopolit bir sosyal yapıyla ön plana çıkmaya başlamıştır. Bunun yanında ticaret amacıyla yabancıların da bölgeye gelip gitmesiyle birlikte nüfus hareketliliği daha da artmıştır. Nitekim 1872 yılında Trabzon’dan ayrılarak müstakil bir sancak haline getirildi. Ancak 1877 yılında tekrar Trabzon vilayetine bağlanmıştır.13 Bu dönemde Canik sancağına ait bilgiler herhangi bir salnamede yer almadığından 1872 yılından 1877 yılına kadar belediye başkanlığı görevinde kim yâda kimlerin bulunduğu tespit edilememiştir. Daha sonra Canik sancağının tekrar Trabzon vilayetine bağlanmasıyla birlikte salnamelerden 1904 yılına kadar Bafra Belediye teşkilatına dair bilgiler edinebilmekteyiz. 1904 yılından sonra Trabzon’a ait salnamelerin olmayışı belediye başkanlarını tespit etmekte güçlük yaratmıştır. Çünkü belediye başkanlarına dair bilgilerin arşiv kayıtlarında yer alması için ya taltif edilmesi ya ceza alması yâda merkeze yazdığı bir yazıda imzasının olması gerekmekteydi. Bu bağlamda bazı belediye başkanları arşiv vesikalarından tespit etmiş olduk. Ayrıca gazete haberlerine yansıyan Bafra Belediye başkanlarına dair haberler de eksikliklerin giderilmesinde faydalı olmuştur. Cumhuriyet döneminde ise başkanları tespit edememe gibi sorun yaşanmamıştır. Yine Bafra Belediyesi resmi internet sitesinde de belediye başkanlarının bir listesi bulunmaktadır. Ancak oradaki ile bu çalışmadakiler arasında özellikle Osmanlı dönemi için bazı farklılıklar görülmektedir. Orada bulunan bazı isimler kaynaklarla doğrulanamadığından bu çalışmaya dahil edilmedi. Yine bu çalışmada olup internet sitesindeki listede bulunmayan başkanlar da bulunmaktadır.141868’de Bafra Belediyesinin kuruluşuyla birlikte Osmanlı’dan günümüze Bafra Belediye başkanları şu şekildedir:  

 

1-Osman Efendi

 

Kendisi elde edilen kaynaklar neticesinde Bafra Belediyesinin ilk başkanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla 1868-1872 yıllarında başkanlık görevi yürütmüştür. Belediye başkanlığı döneminde azalar;

Hacı Hüseyin Efendi, Firuz Ağa, Akdem Ağa, Mihail Ağa, Mehmed Efendi (1870’te dâhil), Hafız Efendi, Yordan Ağa, Artin Ağa (1871-1872’de dâhil) ve kâtip ise Safvet Efendi’dir.

 

2-Aziz Efendi  

 

1872-1877 yıllarında müstakil bir sancak olan Canik’in tekrar Trabzon’a bağlanmasıyla birlikte salnamelerdeki bilgilere göre 1879’da Bafra Belediye Başkanı Aziz Efendi’dir. Azalar; Abdullah Efendi, Süleyman Efendi, Hacı Reşid Efendi, Mehmed Efendi, Kiryako Ağa, Nişan Ağa ve kâtip ise Derviş Efendi’dir.

 

3-Asım Efendi

 

1881 yılında Bafra Belediye başkanı Asım Efendi’dir. Azalar; Mehmed Ali Kemali Efendi, Osman Efendi, Mehmed Rasim Efendi, Yorgi Ağa, sandık emini ve kâtip Hafız Derviş Efendi’dir. 1888 yılında da Bafra Belediye başkanının Asım Efendi olduğunu görmekteyiz. Sadece bu dönemde belediye teşkilatına müfettiş olarak Hafız İsmail Efendi’nin dâhil edilmiştir.

 

4-Osman Efendi

 

1892’de Bafra Belediye başkanı Osman Efendi olarak kayıtlara yansımıştır. Onun başkanlığında belediye müfettişi Hafız İsmail Efendi, sandık emini ve kâtip ise Derviş Efendi’dir.

 

5-Emin Efendi

 

1893 yılında Bafra Belediye başkanı Hacıömerzade Emin Efendi’dir. Azalar; Morzade Hacı Mehmed Efendi, Cemilzade Hasan Efendi, Sarraf Dimid Ağa, Hacı Yovani Ağa ve Akob Ağa’dır. Tabib Misail Efendi, Müfettiş Hacı İsmail Efendi ve Kâtip ve Sandık Emini Derviş Efendi belediye teşkilatının diğer üyeleridir.

 

6-Osman Naci Efendi

 

1894 yılındaki Bafra Belediye başkanını bir Osmanlı Arşivi kaydından tespit edebilmekteyiz. Bafra’daki Kızılırmak nehrinin üzerine büyük bir köprü inşa edilmiş ve bu konuda çaba sarf eden belediye reisi Osman Naci Efendi rabia rütbesi ile taltif edilmiştir. 1896’da yine başkan Osman Naci Efendi’dir. Azalar; Çelebizade Ahmed Çelebi Efendi, İsmail Efendi, Delmidoğlu Dimid Ağa, Araboğlu, Dimitri Ağa, Yordan Ağa’dır. Belediye tabibi Misail Efendi, müfettişi Hacı İsmail Efendi, kâtip ve sandık emini Ali Rıza Efendi’dir.

 

7-Mehmed Hâkî Efendi

 

1897 yılında İkdam gazetesindeki bir habere göre Bafra Belediye Başkanı Mehmed Haki’dir.23 Kendisi hakkında başka bir bilgi bulunmamaktadır.

 

8-Mustafa Kâşif Efendi

 

1898’de Bafra Belediye başkanı Mustafa Kâşif Efendi’dir. Belediye müfettişi Abdülkadir Efendi, kâtip İsmail Hakkı Efendi ve sandık emini ise İsmail Efendi’dir. 1900’de yine başkan Mustafa Kâşif Efendi’dir. Azalar; Abdurrahman Ağa, İsmail Efendi, Akob Ağa, Hacı Yani Ağa, Dimid Ağa, Dimitraki Efendi ve Kalfed Bogos Ağa’dır. Belediye tabibi İstepan Efendi ve müfettişi ise Safer Bey’dir. 1901 yılındaki kayıtta Derebeyzade Kâşif Efendi’nin başkanlık görevinde devam ettiği görülmektedir. Değişikliklerle birlikte azalar; Kazanosmanzade Abdurrahman Ağa, Arifağazade İsmail Efendi, Yelkencizade Hacı Yani Ağa, Odabaşıoğlu Dimid Ağa, Araboğlu Dimitri Efendi ve Pesmendiyan Agob Ağa’dır. Ayrıca tabib İstepan Efendi, müfettiş Safer Bey, kâtip ve sandık emini ise Enderunzade İsmail Fevzi Efendi’dir. Yine aynı yıl Kâşif Efendi, iyi hizmetlerinden dolayı salise rütbesi ile taltif edilmiştir.

 

9-Tevfik Efendi

 

1902 yılında Çelebizade Tevfik Efendi’nin Bafra Belediye başkanı olduğu görülmektedir. Azalar; Hacılokmanzade Zihni Efendi, Mayısoğlu İstavri Efendi, Dedebalıoğlu Murat Ağa, Budakoğlu Dimid Ağa, İnciyan Bogos Efendi, Yakobyan Memas Ağa, Dermosesyan Arakil Ağa’dır. Tabib Hristo Efendi, müfettiş Mustafa Bey ve kâtip ve sandık emini ise İsmail Fevzi Efendi’dir. 1903 yılında başkan Çelebizade Tevfik Efendi, hükümet işlerinde ve memleketin kalkınmasında görülen gayretlerinden dolayı salise rütbesiyle taltif edilmiştir.1904 yılında ise Bafra’da eğitim faaliyetlerinin günden güne geliştiği ve bunda ahalinin yardımlarının önemli olduğu ifade edilmektedir. Tevfik Efendi, görevini iyi yapmadığından ve eğitim-öğretim için halktan toplanan parayı şahsi işleri için kullandığından dolayı hakkında şikâyet olmuştur. Yetkililer Tevfik Efendi hakkında yapılan suçların doğruluğu kesinleşirse gereğinin yapılacağını bildirdiler. Bu hadiseden dolayı Tevfik Efendi’nin bir ceza alıp almadığına dair bir bilgi bulunmamaktadır. Cumhuriyet’in ilanından sonra Çelebi soyadı almış ve Kasım 1938’de vefat etmiştir. Çevresi tarafından çok sevilen ve fukara babası olarak nitelenen bir şahsiyet olarak göze çarpmaktadır. Vefat ettiği tarihlerdeki belediye binasının da onun eseri olduğuna dikkat çekilmiştir.

 

   

 

10-Yordonaki Efendi

 

Yordonaki Efendi, Aks-ı Sada gazetesindeki bir haber vasıtasıyla tespit edilmiştir. Kendisi 1910 yılında Bafra Belediyesi başkanlığında bulunmaktaydı.

 

11-Hilmi Efendi

 

1915 yılında Bafra Belediye başkanlığında Hilmi Efendi’yi görmekteyiz. Aks-ı Sada gazetesindeki bir haberde kendisinin telgraflarına yer verilmiştir.

 

12-Dursun Ağa

 

1918 yılında Bafra’da yaşanan çetecilik faaliyetlerine dair bir yazıdan o dönemki belediye başkanının Dursun Ağa olduğunu anlamaktayız. O sıralarda bölgedeki çete faaliyetlerinden halkın huzursuz ve rahatsız olmasından dolayı gereğinin yapılması belediye başkanı ve diğer idareciler tarafından talep edilmiştir. Dursun Ağa’nın döneminde azalardan bazıları Hakkı Efendi, İsmail Efendi ve Ahmed Efendi’dir.

Bafra Belediye başkanlığında ve Vilayet Meclis-i Umumi azalığında uzun seneler bulunmuştur. Memleket için önemli hizmetleri görülmüştür. Özellikle yol, köprü ve su işlerinde çok çaba sarf ederek başarılı olmuştur. Memleketi tarafından sevilen ve sayılan biri olan Dursun Ağa (Çakıroğlu) 3 Haziran 1937 tarihinde hayata veda etmiştir. Cenazesi Tayyar Paşa Camii’nde namazı kılındıktan sonra aile kabristanlığına defnedilmiştir. Cenaze töreninde hükümet memurları, belediye personelleri, tüccar, esnaf ve halktan büyük bir kalabalık katılmıştı. Kendisi Bafra’nın tütüncülüğünde 45 sene büyük rol oynamış meşhur tütüncülerden biriydi. Halk arasında hayırsever, halk işlerine çalışır ve hürmete layık bir insan olarak tanınmıştır.

 

13-Rahmi Çakır

 

 

Rahmi Çakır, Cumhuriyetin ilk yıllarında 1925-1926 yılları arasında Bafra Belediyesi başkanlığını yürütmüştür.

 

14-Zihni Lokman

 

 

Zihni Lokman, 1903 Bafra doğumludur. Hacılokman ailesine mensup olup, 1928’de Saadet Hanım’la evlendi. 1934-1938 yılları arasında Bafra Belediye başkanlığı yaptı.

 

15-Kamil Çuhacı

 

 

Zihni Lokman’dan sonra Bafra Belediye başkanlığına Kamil Çuhacı seçilmiştir. Başkan yardımcılığına Rıfat Işın, ikinci yardımcılığına Hasan Bengü ve kâtipler ise Mustafa Ergin ve Necati Bora’dır. Onun döneminde belediye muhasebeciliğine Halil Ünal, yazı işlerine de Mansur Çakmaklı getirilmiştir. 4 Kasım 1942 tarihinde belediye meclis üyeleri tarafından belediye salonundaki toplantı sonucunda 20 oyla belediye başkanlığına ikince defa Kamil Çuhacı seçilmiştir. Kendisi 1938-1943 yılları arasında Bafra Belediyesi başkanlığı görevini yürütmüştür.

 

16-Ahmet Çakın

 

 

Ahmet Çakın, 1943-1944 yıllarında kısa süreli Bafra Belediyesi başkanlığında bulunmuştur.

 

17-Mustafa Ergin

 

 

Mustafa Ergin, 1944-1950 yılları arasında Bafra Belediyesi başkanlığı yapmıştır.

 

18-Necati Bora

 

 

Necati Bora, 1950-1954 yılları arasında Bafra Belediyesi başkanlığında bulunmuştur. Kendisi 1910 yılında Drama’da dünyaya gelmiştir. Babasının ismi Hilmi ve annesinin adı ise Zehra olup mesleği eczacılıktır. Uzun yıllar Hava Kurumu ve Çocuk Esirgeme Kurumu idare heyetlerinde bulundu. Kendisi mübadil bir devlet adamıdır.

 

19-Mahmut Barutçu

 

 

Mahmut Barutçu, 1954-1955 yıllarında kısa süre Bafra Belediyesi başkanlığı yapmıştır. Kendisinin daha önce Bafra Ticaret ve Sanayi Odası başkanlığı yaptığı da bilinmektedir.

 

20-Ali Kale

 

 

Ali Kale, 1955-1973 yılları arasında 18 yıl gibi uzun bir süre Bafra Belediye başkanlığı görevini yürüttü.

 

21-Duha Sertkaya

 

 

Duha Sertkaya, uzun süre başkanlık görevini yürüten Ali Kale’nin ardından 1973-1977 yılları arasında Bafra Belediye reisliğini yapmıştır.

 

22-Sefer Peker

 

 

Sefer Peker, 1977-1980 ve 1989-1994 yılları arasında iki dönem Bafra Belediyesi başkanlığında bulunmuştur. Sefer Peker ilk başkanlığında 5 yılı tamamlamadan 12 Eylül 1980 tarihinde askeriyenin yönetime el konulmasıyla görevinden alındı. Yerine Bafra Kaymakamı Cengiz Kentli 1983 yılına kadar belediye başkanı olarak görevlendirildi. 1983 yılında ise Bafra’da veteriner olan Durmuş çakır 1984 yılına kadar belediye başkanlığı görevini yürüttü.

 

23-Yaşar Buharalıoğlu

 

 

 

Askeri yönetimden sonra belediye seçimleri 25 Mart 1984’te yapıldı. Bu seçim sonucunda Yaşar Buharalıoğlu 5.300 oy alarak Bafra Belediye başkanı oldu. Kendisi 1984-1989 yıllarında Bafra Belediyesi başkanlığını yapmıştır.

 

24-Hasan Aslan

 

 

Hasan Aslan, 1994-2004 yılları arasında 10 yıl Bafra Belediyesi başkanlığı görevini yürütmüştür.

 

25-Şükrü Neiş

 

 

Şükrü Neiş, 2004-2009 yılları arasında Bafra Belediyesi başkanlığında bulundu.

 

26-Zihni Şahin

 

 

Zihni Şahin, 2009 yılından 2018 yılına kadar Bafra Belediyesi başkanlık görevini yürütmüştür.

 

27-Hamit Kılıç

 

 

 

Hamit Kılıç, 1967 yılında Bafra’da dünyaya geldi. Bafra’da ilk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden mezun oldu. Çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 13 Mayıs 2018 tarihinde Belediye Meclisi tarafından Bafra Belediye Başkanlığına seçildi. 31 Mart 2019 tarihindeki yerel seçimlerde de halk tarafından seçilerek tekrar Bafra Belediyesi Başkanlığı yürütmeye başladı. O tarihten itibaren de başkanlık görevini yürütmektedir.

 

Kaynakça: Yadi, A. (2023). Bafra Belediyesinin Kuruluşu ve Osmanlı’dan Günümüze Belediye Başkanları. O. Köse (Ed.), Tarihi Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Bafra (1. bs, C. 3, ss. 341-355). Berikan Yayınevi. (https://sempozyum.bafra.bel.tr/sempozyum/3/Cilt_3.html )

TARİHİ VE TURİSTİK MEKANLAR:

 

Alibey Çeşmesi:

 

Bafra'nın en eski çeşmesidir. Cumhuriyet Meydanı’nda yer alan çeşme Geç Osmanlı dönemine ait bir meydan çeşmesidir. Cadde üzerinde bulunan yapı düzgün kesme taştan yapılmıştır. Ön cephesi önde iki sütun, arkada iki yarım sütunla taşınan yuvarlak kemerlidir. Sütun başlıkları zikzak motiflerle süslüdür. Duvarda işlemeli bir çerçeve içinde 8 satırlık bir kitabe olup ortadan dikine çizgiyle ikiye ayrılmıştır. Ortadaki kemerin üzerinde dikine bir çizgi ile ikiye ayrılan 3 satırlık bir kitabe yer almaktadır. Rumi 1167 (Miladi 1751)' de yapılmış, 08.03.1984'te tarihi olarak tescillenmiştir.

 

Asar Kale ve Kaya Mezarları:

 

Bafra’nın 30 km. güneybatısında, Kızılırmak Vadisi içerisinde ve Altınkaya Barajı yakınında Asar Mahallesi sınırları içerisindedir. Köy hudutları dahilinde yer alan Asar Kalesinin M.Ö. bin yılından sonra yapıldığı tahmin edilmektedir. Asarkale, Hellenistik Çağ'a ait olup savunma amacıyla yapılmıştır. Anakayaya oyularak yapılmış 3 adet mezarın da aynı döneme ait olduğu sanılmaktadırİkisi kalenin yamaçlarında, biriside ırmağın karşı yakasında olmak üzere Grek mimarisinin özelliklerini taşıyan 3 adet kaya mezarları bulunmaktadır.

 

Ağustos 2024 tarihi itibariyle bölgede başlatılan arkeolojik kazı çalışmaları ile tarihi yapıların gün yüzüne çıkması ve ilçenin turizm potansiyelinin artırılması hedeflenmektedir.

Deniz Feneri:

 

Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1880 yılında Fransız müteahhitler tarafından Kızılırmak'ın denize döküldüğü yerdeki delta üzerinde Halisburnu mevkiine inşa edilmiştir.

 

Bugünkü deniz fenerin yerini Bir fransız, bir Macar ve Alemdar Zadelerden Kancıoğlu Recep (Özkan)' dan müteşekkil heyet başkanlığında bir grup belirlemiştir. Çalışmalara 1922 yılında başlayıp 1923 yılının Nisan ayında bitmiştir. Halen Aktif olarak çalışmaktadır. Karadeniz'de bu mevkide seyreden gemiler için çok önemli bir rota feneridir. 

Balık Gölleri:

 

Türkiye’nin en nefis sazan balıklarının çıktığı göllerdir. Kızılırmak Deltası üzerinde yer alan Balık gölleri 33 parçadan oluşmaktadır. Özellikle Yeşilyazı, Koşuköyü, Emenli, Harız Mahalleleri ve 19 Mayıs' a bağlı Yörükler beldesi içinde yer alan Balık gölleri yaklaşık 980 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. İrili ufaklı birçok gölden oluşan Balık gölleri arasında Uzungöl, Ulugöl, Tatlıgöl, Kıcıgöl, Ayangöl, Cernekgölü, Limongölü, Sülüklügöl, Kahırlıgöl, Bataklıgöl, Karaboğazgölü gibi başlıca göller yer almaktadır.

Beylik Köy Höyüğü:

 

Tepecik köyü sınırları içinde yer alan bir hüyük yerleşme merkezidir. Eteğinde bir pınar bulunmaktadır. M.Ö 3000, 2000 ve 1000 yıllarına ait eserlere, bu arada Friglere ait boyalı çanak - çömlek parçaları bulunur.

 

Böğürtlen Höyüğü:

 

Bafra'nın Komşupınar Mahallesi’ne bağlı bir mahalle ismi ve eski bir yerleşme merkezidir. Genç-Antik çağına ait birçok esere rastlanmıştır.

Büyük Camii (Cami-i Kebir):

 

İlçenin en eski tarihi eserlerindendir. Evliya Çelebi'nin 300 yıl önceleri yazdığı meşhur SEYAHATNAME'sinde bahsettiği iki camiden birisidir. Önceleri zamanında Bafra Beyi, İsfendiyaroğulları'na mensup EMİR-MİRZA tarafından, merkez de toplanan halkın ibadetini ifa edebilmesi için ahşap olarak yaptırılmıştır. Bugünkü caminin ise, üzerindeki kitabede Rumi 1086 yılında (Miladi 1670) Ayşe Hatun tarafından yaptırıldığı ifade edilmektedir. Ayşe Hatun ise Osmanlı Devlet adamı Köprülü Mehmet Paşa'nın kızıdır.

 

Bahçe içinde, tek katlı dikdörtgen planlı, bir sıra kesme taş, 3 sıra tuğla örgü duvarlı, kubbesi sivri (tura) çatılı olan yapı Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Çatı altında çift sıra kirpi saçak bulunmaktadır. Giriş, kuzeydeki çift kanatlı ana kapı ile sağlanmaktadır. Üzerinde 2 kitabe ve aşı boyasıyla yapılmış süslemeler mevcuttur. Çatının iç kısmı geometrik motiflerle bezelidir. Batı cephesindeki bir kapıyla camiye geçilmektedir. Caminin pencereleri dikdörtgen şekilli ve sivri kemerli olup demir kafeslidir. Osmanlı döneminden kalma mezarların ve kitabeli taşların yer aldığı mezarlık, bahçesinde bulunmaktadır. Buradaki kabristanlıkta 100-150 yıl kadar önce ölmüş, meşhur âlimlerden bazılarının mezarları bulunmaktadır. Bulunduğu mahalleye ismini vermiştir.
 09.09.1978 yılında yapı tarihi eser olarak tescillenmiştir.

 

Çetinkaya Köprüsü:

 

Cumhuriyetimizin ilk ve büyük eserlerinden başlıcasıdır. Çetinkaya Köprüsü, ilçe için sembolik değeri olan 1937 yılında yapılmış, erken Cumhuriyet dönemi yapılarındandır. 250 metre uzunluğundaki beton köprü 7 bölümlüdür. Kemer görünümlü her bir bölümde, düşeyde dokuzar adet taşıyıcısı olan ve 3 kiriş ile bağlanmış olan köprünün zemini beton parke taşıyla kaplanmıştır. Köprü ayakları düzgün kesme taş ile kaplanmıştır. Düğünlerin uğrak noktası olan anı değeri yüksek bir yapıdır.

 

Tarihi

 

Kızılırmak üzerinde karşıdan karşıya geçiş 1937'den önceki devirlerde 650 metre uzunluğundaki ahşap bir köprü ile sağlanıyordu. Kalın kalaslar üzerine çok ilkel bir şekilde inşa edilen, kıyıları ince tahta korkulukla korunmaya çalışılmış köprü, üzerinden geçenler için gerçekten çok büyük bir tehlike arz ediyordu. Bunu gayet iyi bilen başta zamanın Belediye Başkanı Zihni Lokman Bey (1934-1938) olmak üzere diğer bazı ilgililer; yeni ve betonarme bir köprü yaptırabilmek için Ankara nezdinde teşebbüse geçtiler. Devamlı irtibat, müspet sonuç verdi. Ve zamanın Nafia (Ulaştırma) Bakanı Ali Çetinkaya yeni köprünün yapımı ile bizzat ilgilendi. Nihayet 1937 yılı Kasım ayının 4. günü köprü, büyük ve heyecanlı bir törenle hizmete açıldı. İsmi, zamanın Nafia Bakanına izafeten Ali Çetinkaya köprüsü oldu.

Kızılırmak Deltası ve Kuş Cenneti:

 

Kızılırmak Deltası, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında doğal özelliklerini kısmen koruyabilmiş en büyük sulak alanı olup, Kızılırmak nehrinin taşıdığı alüvyonların oluşturduğu ülkemizdeki en büyük deltalardan birisidir. Deniz, ırmak, göl, kumul, sazlık, bataklık, orman ve tarım alanları gibi hayat ortamlarının sağlıklı bir ekosistem içerisinde bir arada bulunmaları Kuş Cenneti'ne biyolojik bakımdan zenginlik ve çeşitlilik sağlamaktadır. Türkiye’de bulunan 420 kuş türünden, deltada bugüne kadar 352 kuş türü saptanmış ve bu türlerin 140 adedi bu alanda barınmakta ve üremelerini gerçekleştirmektedir. Tüm dünyada nesli tehlike altında olan 24 kuş türünden, 15 adedi deltada tespit edilmiştir. Özellikle göç sırasında pek çok kuş türü için deltanın varlığı hayati önem taşımaktadır.

 

Kızılırmak Deltası ÖBA’sının (Bafra, 19 Mayıs ve Alaçam sınırlan arasında kalan) büyük bir kısmı 21.04.1994 tarihinde I. derece Doğal Sit Alanı olarak koruma altına alınmıştır.

 

İkiztepe Ören Yeri ve Kazıları:

 

1944 yılında Samsun yakınındaki Dündar Tepe’de kazı yapan arkeologlar tarafından keşfedilmiş olan İkiztepe Ören Yeri, Orta Karadeniz Bölgesi’nde, Samsun’un 55 km ve Bafra’nın 7 km kuzeydoğusunda bugünkü İkiztepe Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. Deniz seviyesinden yaklaşık 20 m yükseklikte ve Bafra Ovası’nın batısını sınırlayan alçak tepelerden en kuzeydekinin uzantısı üzerinde kurulmuştur.

 

İkiztepe’deki ilk sistemli kazılar Türk Tarih Kurumu adına merhum Prof. Dr. Bahadır Alkım tarafından 1974 yılında başlatılmıştır. 1981 yılından beri de İkiztepe kazıları, İstanbul Üniversitesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığı adına, Türk Tarih Kurumu’nun da maddi katkıları ile Prof. Dr. Önder Bilgi tarafından yürütülmektedir.

 

Tarihi: 

Orta Karadeniz Bölgesi’nde yapılan arkeolojik kazılar, buralarda M.Ö. 3000, 2000 ve 1000 yıllarında bir hayli sık yerleşmelerin varlığını göstermiş ve bu bölgenin Orta Anadolu ile yalnız Eski Tunç çağında değil, aynı zamanda Hitit, özellikle Eski Hitit devrindeki ilişkileriyle ilgili de şahitlik eden belgeler bulunmuştur. Etiler (Hititler) Anadolu 'ya gelip, Kızılırmak’ın geniş kıvrımı içine yerleştikten sonra, Hattuşaş'ı (BoğazKöy) kendilerine başkent yapmışlardır. Daha sonra yerleştikleri yerlerde büyük medeniyetler kuran Hititler bu merkezleri birbirine bağlamak için büyük ve düzgün yollar ile üzerine birtakım kaleler, istihkamlar inşa etmişlerdir. Bu yolların en büyüğü Orta Anadolu'yu Samsun'a bağlayan yoldur. Ana yol Kavak ilçesinden itibaren bu günkü asfalt şasenin geçtiği tabii vadiyi izlemiştir. Bunun en açık delili söz konusu vadinin her iki yakasında belirli uzaklıklarla sıralanan hüyük veya yamaç yerleşmelerdir.

 

1917 yılında Kayseri’nin kuzey doğusunda Prag'lı Fr.Hrozny tarafından Kültepe yakınlarında yapılan hafriyatlar sonucu ise yeni bir şehir çıkartıldı. Bu, Asur birliğine bağlı Kapadokya eyaletinin merkezi Kaneş idi. Burada bulunan Çivi yazısıyla yazılı talepler Eti tarihini çok geri zamanlara götürdü ve taleplerin incelenip, okunması sonucu Etiler'in M.Ö. 2000 yılına kadar olan tarihinin büyük kısmı aydınlığa kavuşmuş oldu. Bilahare ilgili yerlerde yapılan düzenli kazılar Etiler'e (Hititler) M.Ö. 3000 hatta 4000 yıllarına ait bilgilerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.

 

Yapılan bu kazılarda bulunan taleplerde Kızılırmak kenarında yer alan Zalpuwa (Zalpa) şehrinden de bahsetmektedir. Prof.Dr.Uluğ Bahadır Alkım başkanlığında 1971-1975 arası toprak üstü kazı çalışmaları Bafra' da yapılmaya başlandı. Zalpha kentinin bulunduğu tahmin edilen Bafra'ya 7 km uzaklıktaki İkiztepe köyünde 1974 yılında kazı çalışmaları başlatıldı. Bu kazı çalışmaları sırasında 1980 yılında Prof. Dr. Uluğ Beyi kaybettik ve başkanlığa Prof. Dr. Önder Bilgi getirildi. Bugüne kadar sürdürülen kazı çalışmalarında 8.000 dolayında tarihi kalıntı ortaya çıkartılmıştır. Bunlar arasında Dramos mezar, dönemin modern silah ve tekstil atölyeleri ile mezarlıklar bulundu. Ayrıca beyin ameliyatı yapıldığına dair kafatası izleri bulunması buranın çok gelişmiş bir medeniyet köşesi olduğunu işaret etmektedir.

 

BARAJLAR:

 

Altınkaya Barajı:

 

Bafra sınırları içinde yer alan Altınkaya ve Derbent Barajları, ülkemizin en nadide köşelerindendir. Yaklaşık 60 km uzunluğunda olan Baraj gölleri, nefis manzaraların hâkim olduğu boğaz ve alanları kapsar.

Altınkaya Barajı, Kızılırmak’ın su taşıma potansiyelini, Aşağı Kızılırmak vadisi içinde değerlendirmek maksadıyla yapılmış, elektrik üretimi amaçlı barajdır. Altınkaya Barajı ve Hidro Elektrik Santrali 1987 yılı sonunda tamamlanmıştır. Yılda 1.632.000.000 KW/saat enerji üretilmektedir.

Derbent Barajı:

 

Bafra ilçe merkezine 12 km. uzaklıkta kurulu bulunan sulama amaçlı barajdır. Ova üzerinde yer alan 34.000 hektarlık bir arazi kitlesini sulayacak büyüklükte yapılmıştır. 

BAFRA’YA ÖZEL SELE-SEPET ŞENLİKLERİ:

 

Her yıl Ramazan ayının 14'ünü 15'ine bağlayan gece Bafra'mızda şenlikler yapılır. Buna "Sele-Sepet Şenlikleri" denir. Hatta bu gece yıllardır sele-sepet gecesi olarak bilinmektedir. Sele-sepet gecesi büyüklerle küçüklerin daha çok kaynaştığı, çocukların sevindirildiği, onlara izzeti ikramda bulunulduğu gecedir. Eğlenmeleri, gülmeleri için bir gün önceden hazırlıklar yapılır. Herkes çocuğuna halk arasında "sele-sepet" denilen fenerler alır. Daha sonra gelecek küçük misafirler için şeker, bozuk paralar veya meyve bulundurulur. Sele-sepet gecesi şenliklerle başlar. Vakit iftarın peşinden gelen zaman parçasıdır. İlçenin bütün cadde ve sokakları bu küçüklerin, ellerindeki fenerlerin ışığıyla aydınlanır, dillerindeki eşsiz manilerle şenlenir.

 

Okunma Sayısı : 68561